برگردان: نوح منوری•اکونومیست پنجم ژانویه ۲۰۱۷•
رئیس جمهور شدن ترامپ ممکن است آنقدرها هم خبر خوبی برای نتانیاهو نباشد.
معاله آدومیم با آن مراکز خرید، مراکز ورزشی و بلوکهای مسکونی اش شبیه دیگر شهرکهای حومهای اسرائیلی است. این شهرک که پس از ده دقیقه رانندگی از اورشلیم (بیتالمقدس) به سمت شرق، بر لبههای بیابان یهودیان هویدا میشود و سومین شهرک بزرگ یهودیان در کرانهی باختری است، ممکن است تبدیل به اولین نمونهی آزمایشی سیاستهای خاورمیانهای آمریکای دونالد ترامپ شود.
با این فکر که دولت ترامپ روندی کاملاً مخالف با سیاست دیرپای آمریکایی در تقابل با شهرکسازی اسرائیل در اراضی اشغال شده ۱۹۶۷ را در پیش خواهد گرفت، عناصر ائتلاف دست راستی بنیامین نتانیاهو در حال تحریک افکار عمومی برای ضمیمه کردن بخشهایی از کرانه ی باختری و پیش از همه معاله آدومیم هستند.
بنی کشریل (شهردار معاله آدومیم) میگوید آنقدرها که نگران قوانین محلی است، دغدغهای نسبت به سیاست های بین المللی ندارد؛ «میخواهم شهرم از حقوقی مشابه دیگر شهرهای اسرائیل برخوردار باشد.» او گلایه دارد که چون کرانه ی باختری (که توسط دولت اسرائیل یهودا و شمرون خوانده میشود) تحت حکومت نظامی است، ساکنان معاله آدومیم اگر بخواهند به عنوان نمونه، بالکنی برای خانه هایشان بسازند باید از ارتش اجازه بگیرند. «دلیلی ندارد که قانون اسرائیل اینجا اعمال نشود. نتانیاهو به ما میگوید که شرایط ما را درک میکند اما باید منتظر زمان بهتری برای طرح مطالباتمان باشیم.» با تکیه بر این باور که سرانجام زمان طرح آن مطالبات فرا رسیده، معاله آدومیم این هفته میزبان مایک هوکابی کاندیدای پیشین ریاست جمهوری آمریکا و فرماندار آرکانزاس بود تا ساختمانی جدید را افتتاح کند.
نفتالی بنت رهبر حزب دست راستی خانه یهود میگوید با این استدلال که روی کار آمدن دولت جدید آمریکا «فرصتی منحصر به فرد» برای ترسیم مجدد نقشه ی اسرائیل خواهد بود، قصد دارد لایحهای را برای اضافه شدن معاله آدومیم به محدوده ی تحت حاکمیت اسرائیل ارائه دهد؛ «برای اولین بار در ۵۰ سال گذشته ما اسرائیلیها باید تصمیم بگیریم که چه میخواهیم؛ این که دولتی فلسطینی بر یهودا و شمرون حکم براند، یا اینکه حاکمیت قانونی اسرائیل در جایی که شهروندان اسرائیلی زندگی می کنند، جایگزین حاکمیت نظامی شود» بنت بر این باور است که او و همکارانش باید نخست وزیر را تحت فشار قرار دهند تا ترامپ را متقاعد کند که در اولین دیدارش شهرکها را به عنوان اقامتگاه های دائمی به رسمیت بشناسد.
پس از هشت سال اختلاف با دولت اوباما، نتانیاهو حق دارد اکنون خوشبین باشد. انتظار میرود او از اولین رهبران خارجی باشد که پس از مراسم تحلیف به دیدار رییسجمهور جدید میروند. شاید نتانیاهو نتواند قولی برای کنار گذاشتن توافق هستهای با ایران بگیرد، اما در سایر موارد او در جستجوی روزنه هایی خواهد بود تا حمایت ترامپ برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه را جلب کند. وعده ی انتخاباتی ترامپ برای جابجایی سفارت آمریکا از تلاویو به اورشلیم هم هست که خود حائز معانی نمادین فراوانی خواهد بود. انتخاب دیوید فریدمن توسط ترامپ برای سفارت آمریکا در اسرائیل نیز حاوی پیام مهمی برای اسرائیلی ها بوده است. فریدمن که کارش وکالت پرونده های ورشکستگی است و تجربه ی دیپلماتیک چندانی ندارد، ضمیمه کردن کرانه ی باختری را حق مشروع اسرائیل می داند و از ساختن شهرکهای جدید در آنجا حمایت میکند. اینها گامهایی است که برداشتن هر یک از آنها هرگونه انعقاد پیمان صلح که مبتنی بر استقرار یک دولت فلسطینی در مجاورت اسرائیل باشد را منتفی خواهد کرد.
در بیست و سوم دسامبر سال قبل بود که شکاف عمیق میان دولت پیشین و جدید آمریکا هویدا شد. اوباما با عدم وتوی قطعنامه ۲۳۳۴ شورای امنیت سازمان ملل (که حاوی این مضمون تکراری بود که شهرکسازیها غیرقانونی است و نسبت به خراب شدن دورنمای «راهحل دو دولت» توسط دو طرف هشدار داده بود) خداحافظی زیرکانهای با نتانیاهو داشت. حالا دولت ترامپ قادر نخواهد بود قطعنامهای را براندازد که میتواند دادگاه جنایی بینالملل را به اقدامی علیه شهرکسازیها وادارد. مقامات اسرائیلی حالا مجبورند مخاطرات ساخت و ساز بیشتر را مد نظر قرار دهند.
دست کم پس از آن پیام توئیتری ترامپ؛ «اسرائیل قوی باش، ۲۰ ژانویه (روز تحلیف) زود فرا می رسد» خشم نتانیاهو باید اندکی فروکش کرده باشد. نخست وزیر اسرائیل نیز در جواب توئیت کرد: «رییس جمهور منتخب! برای دوستی گرم و حمایت روشن از اسرائیل از شما متشکرم». ساعاتی پس از آن بود که جان کری وزیر امور خارجه ی وقت در یک سخنرانی سراپا انتقاد از دولت اسرائیل، زمینه های منجر به خودداری آمریکا از وتوی قطعنامه را تشریح کرد. او هشدار داد که ایدئولوگهای دست راستی حاضر در ائتلاف نتانیاهو سرسختانه اسرائیل را به سوی وا نهادن «راه حل دو دولت» و حتی کنار گذاشتن «تظاهر» به علاقمندی به چنین راه حلی سوق می دهند؛ امری که پیامدهای عمیقی برای آینده ی امنیت کشور و همچنین جایگاه آن به عنوان یک دولت یهودی دموکراتیک خواهد داشت. در سخنرانی کری که علاوه بر هشدار به اسرائیل، مقدس سازی تروریزم در فلسطین را نیز محکوم کرد، چیز زیادی که بتوان آن را انحرافی از سیاست های بیش از چهل ساله ی آمریکا دانست وجود نداشت. با این حال آشکار بود که او از شرایط موجود آزرده و مأیوس است.
در عمل شاید نتانیاهو دوستی بی قید و شرط ترامپ را سراسر هم خیر و برکت نیابد. همیشه به نفع نتانیاهو بوده که در تقابلی که عناصر رادیکالی مثل بنت با آمریکا دارند، نقشی تعادل بخش را بر عهده گیرد و اجازه ندهد آنها تعیین کننده باشند. سیاست مطلوب نتانیاهو، دم زدن از حمایت از ایده ی دو دولت و در عین حال در کنار نشستن و هیچ نکردن برای تحقق آن ایده بوده است. او در عین حال همچنان ناگزیر است پاسخی برای تقاضاهای اخیر معادله آدومیم مبنی بر ضمیمه شدن قانونی به اسرائیل بیابد. تساهی هانگبی که یکی از متحدان نتانیاهو و وزیر همکاریهای منطقهای است این هفته هشدار داد که «ضمیمهی یکجانبه یهودا و شمرون به صلاح اسرائیل نیست». هر چند بسیاری از اعضای حزب حاکم لیکود نیز با استقرار حاکمیت قانونی در معاله آدومیم موافق هستند.
جناح راست هم فرصت حاصل از این مناقشات قانونی گریبانگیر نتانیاهو را مغتنم شمرده است. در این هفته نخست وزیر برای اتهامات اختلاس و تقلب توسط پلیس مورد پرسش قرار گرفت. این تنها یکی از موارد فساد در امور مالی نتانیاهو است که مورد تحقیق واقع می شود و به ناگاه او را آسیب پذیر ساخته است. نتانیاهو اصرار دارد که چیزی از این ادعاها حاصل نخواهد شد، اما بی شک در طول تحقیقات این را نیز در خاطر خود نگاه می دارد که هشت سال قبل اولمرت با فشار اعضای کابینه ی خود بر سر ادعاهای حاکی از دریافت رشوه مجبور به کناره گیری و سپس زندانی شد. نتانیاهو نیز چاره ای ندارد که برای نگاه داشتن سمت خود، امتیازی را به تندروها وا گذارد.
دنی سیدمن، مدیر یک تشکل غیر دولتی به نام «اورشلیم زمینی» که ناظر کارهای ساختمانی در اورشلیم و حومه ی آن است میگوید: «استقرار حاکمیت قانونی در معاله آدومیم اولین نشانه ی این امر است که دولت نتانیاهو قدرت تازه یافته ی خود در عصر ترامپ را برای حرکتهای یکجانبه به کار خواهد گرفت»؛ «ضمیمه کردن معاله آدومیم کرانه ی باختری را عملاً به دو بخش تقسیم کرده و استقرار یک دولت فلسطینی پایدار را در آنجا تقریبا غیرممکن میکند» سیدمن شک دارد که نتانیاهو اصلاً بخواهد تا آن حد پیش برود و با کارهایی مانند شهرک سازی بیشتر در اورشلیم شرقی و کرانه ی باختری چنان امتیازی را هم به دست راستی ها بدهد. ممکن است با ظهور ترامپ، دیگر کاربرد تاکتیکهایی چون به تأخیر انداختن و ایجاد ابهام -که از مشخصه های نخست وزیری نتانیاهو بودهاند- چندان ساده نباشد.
دیدگاهتان را بنویسید